آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی مهر ماه ۱۴۰۱ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب بی نقص وضعیت حقوق بشر در ایران باشد.
لازم به یادآوری است بخش آمار این تشکل به‌صورت سالانه گزارش مفصل‌‌تر خود را به اشکال آماری و تحلیلی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند.
خلاصه آنچه گذشت:
اخبار نقض حقوق بشر در مهر ماه ۱۴۰۱، با قریب به ۲۵ مورد اعدام، محکومیت‌های متعدد، احضارها، نقض گسترده حقوق زندانیان، نقض پایدار آزادی بیان و موارد دیگری که در استان‌های مختلف رخ داد، همراه بود. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.
اعدام
مهر ماه با قریب به ۲۵ مورد اعدام همچنان بازگو کننده نقض حق حیات در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران است. بنا بر گزارش نهادهای بین‌المللی، ایران به تناسب سرانه جمعیت و میزان اعدام، رتبه نخست اعدام شهروندان خود در دنیا را دارد. از مهمترین رویداد ها در این باره می‌توان به اجرای حکم اعدام کیومرث پروانه و حسن حجتی در زندان قزوین اشاره کرد. این دو نفر حدود ۲ سال پیش بازداشت و در یک پرونده مشترک از بابت اتهام «تجاوز به عنف» توسط مراجع قضایی به اعدام محکوم شدند. حکم آنها بلافاصله در دیوان عالی کشور نیز تایید شد.
در ماه سپری شده، حکم اعدام هابیل حسین زهی، قاسم شه بخش و مرتضی براهویی در زندان زاهدان، هاشم محمودزاده، یوسف علی چالانی، عباس فتحعلیان و حیدر رمضانی در زندان عادل آباد شیراز، آصف شیبک، سعید شیبک، رمضان مزارزهی وعوض بیلرانی در زندان وکیل آباد مشهد، رضا قره لو، علی محمد سعیدی و صادق افکنده در زندان های نیشابور و زنجان، حامد دهقان منگابادی در زندان لنگرود قم و سه زندانی در زندان ساری به اجرا درآمد.
گفتنی است، عباس دریس، از بازداشت شدگان اعتراضات آبان ۹۸، از بابت اتهام «محاربه» توسط شعبه اول دادگاه انقلاب ماهشهر، به اعدام محکوم شد.
به علاوه، یک متهم در تهران از بابت اتهام سه فقره “زنای به عنف” به اعدام محکوم شد. در آذر سال گذشته رئیس پلیس تهران از بازداشت این متهم و خواهرش خبر داد که در خانه خود سه دختر را حبس کرده و مورد سو استفاده جنسی قرار داده بودند. وی در بخش دیگری از پرونده به قتل یکی از دختران با ضربات پیچ گوشتی متهم است.
افزون بر این، یک متهم به قتل در دادگاه کیفری یک خراسان رضوی به دو بار اعدام در ملاعام محکوم شد.
بیش از ۷۵ درصد اعدام های صورت گرفته در ایران توسط دولت یا نهاد قضایی اطلاع رسانی نمی‌شوند که نهادهای حقوق بشری اصطلاحا آن را اعدام “مخفیانه” می‌خوانند.
آزادی اندیشه و بیان
مهسا (ژینا) امینی، زن جوان ۲۲ ساله اهل سقز که به تهران سفر کرده بود روز سه شنبه ۲۲ شهریور ۱۴۰۱، در ایستگاه متروی حقانی تهران، به بهانه حجاب نامناسب توسط ماموران پلیس امنیت اخلاقی بازداشت و به بازداشتگاه این نهاد موسوم به وزرا منتقل شد. کوتاه مدتی پس از بازداشت، پیکر نیمه جان وی در حالی که با سطح هوشیاری درجه ۳ به کما رفته بود به بخش مراقبت های ویژه بیمارستان کسری منتقل شد. اعتراضات شهروندان به این رخداد از زمان فوت مهسا امینی، مقابل بیمارستان کسری در خیابان آرژانتین تهران آغاز شد و علیرغم فشار نهادهای امنیتی پس از خاکسپاری او در گورستان آیچی سقز، شکل خیابانی به خود گرفت تا جایی که نهایتا، بیست روز اول اعتراضات سراسری در ۳۱ استان، ۱۰۵ شهر و ۶۸ دانشگاه بزرگ کشور را حدفاصل ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ تا ۱۳ مهر ۱۴۰۱ رقم زد. علاوه بر ۲۲۶ حضور گسترده خیابانی، ۶۸ دانشگاه برای ۷۶ مرتبه در محوطه دانشگاه ها اعتراض کردند.
شهرهایی که معترضان در بیست روز نخست اعتراض در خیابانهای آن حاضر شدند به شرح ذیل توسط هرانا راستی آزمایی شده است: سقز، سنندج، تهران، مشهد، کرج، دیواندره، بانه، پاوه، رشت، دهگلان، تکاب، اصفهان، مریوان، بیجار، قروه، مهاباد، یزد، بوکان، کامیاران، تبریز، همدان، اراک، کرمانشاه، ایلام، یاسوج، قم، قزوین، بندرعباس، رفسنجان، ساری، ارومیه، کیش، بیرجند، کرمان، سبزوار، شیراز، خرم آباد، زنجان، آبدانان، نقده، آمل، گرگان، پیرانشهر، سمنان، منجیل، سردشت، اسلام‌آباد غرب، اردبیل، گنبد کاووس، ورامین، تالش، تنکابن، زرین شهر، زاهدان، قشم، دهلران، بابل، نورآباد، سرابله، بوشهر، مرودشت، اشنویه، ساوه، شیروان، قائم شهر، گرمسار، بابلسر، لاهیجان، اهواز، کاشان، رودسر، قوچان، پاکدشت، بندر انزلی، شهریار، لنگرود، رضوانشهر، شهرکرد، کاشمر، ملکان، دهدشت، شاهرود، نیشابور، محمودآباد، هشتگرد، فولادشهر، پرند، فردیس، کوهدشت، الوند، شاهین شهر، فومن، قائن، ری، بوشهر، چابهار، زرین‌دشت، نجف آباد، دزفول، برازجان، آبادان، شهر قدس، اسلامشهر، جهرم، دامغان. اختلال در اینترنت و شبکه ارتباطات سیار از نخستین روزهای اعتراضات اخیر روئیت شد.
شهرهای سقز، سنندج، تهران، مهاباد، اهواز، بانه، بوکان، کرمانشاه، قزوین، اراک، مشهد، مریوان، پاوه، بیجار، قروه، کامیاران، دهگلان، سروآباد، دیواندره، ارومیه، رشت، شاهین شهر، کرج، پیرانشهر، سردشت، شیراز، چابهار، شاهین دژ، تکاب، ربط، اشنویه، لنگرود و املش بیشترین موارد قطع ارتباطات را تا تاریخ ۸ مهرماه تجربه کردند.
گزارشات متعددی وجود دارد که نشان می دهد در شماری از شهرهای کشور، سرعت اینترنت از ۱۲ ظهر تا ۴ عصر با کاهش سرعت رو به رو شده و پس از آن از ۴ عصر تا ساعت ۱۲ شب محدودیت ها و کاهش سرعت اینترنت خانگی دو چندان شده و اینترنت تلفن همراه نیز کاملا قطع شده است. در این ماه نیز پلتفرم هایی چون اینستاگرام، واتس اپ، اسکایپ، اپ استور، گوگل پلی، کلش آوکلنز، لینکدین و وایبر فیلتر شدند.
وبسایت تجارت‌نیوز نیز روز دوشنبه ۴ مهرماه، در گزارشی ضمن بررسی پیامدهای اقتصادی ناشی از قطع اینترنت در ایران بیان داشت که تنها به دلیل عدم دسترسی به اینستاگرام، زندگی حدود ۱۰ میلیون نفر از ایرانیان با خطر مواجه می‌شود. با این حال، عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از برقراری فیلترهای جدید تا زمانی نامعلوم خبر داد.
شرکت فرانسوی یوتل‌ست روز ۱۴ مهرماه در بیانیه ای اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران از ۱۰ روز قبل روی دو ماهواره آن پارازیت می‌فرستد.
روزنامه نگاران و اصحاب رسانه دیگر گروهی بودند که به هدف ممانعت از اطلاع رسانی توسط نهادهای امنیتی-انتظامی بازداشت شدند. کمیته حمایت از روزنامه نگاران لیستی را در خصوص افرادی که در اطلاع رسانی به عنوان روزنامه نگار رسمی، غیررسمی یا بلاگر مشارکت داشته اند را منتشر کرد.
